TỔNG QUAN VỀ CÂY DÂY THÌA CANH - THẢO DƯỢC DÀNH CHO NGƯỜI TIỂU ĐƯỜNG

Dây thìa canh là một loại thảo dược chưa từng được biết đến ở Việt Nam, nhưng đã từng được sử dụng ở Ấn Độ từ 2000 năm trước. PGS. TS Trần Văn Ơn là người đã khám phá và phát hiện ra cây Dây thìa canh tại Việt Nam, đưa vào nghiên cứu tác dụng của Dây thìa canh với tiểu đường. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về Dây thìa canh nhé!

1. Đặc điểm của cây Dây thìa canh

1.1. Đặc điểm thực vật của cây Dây thìa canh

Dây thìa canh, dây muôi hay loã ti rừng (tên khoa học: Gymnema sylvestre) là một loài cây thân thảo thuộc chi Loã ti (Gymnema), họ Thiên lý (Asclepiadaceae), bộ Long đởm (Gentianales), phân lớp Bạc hà (Lamiidae), lớp Ngọc lan (Magnoliopsida), ngành Ngọc lan (Magnoliophyta).

Dây thìa canh vào 2000 năm trước đã được sử dụng tại Ấn Độ với tên gọi gumar - nghĩ là "kẻ huỷ diệt đường", dùng để chữa bệnh "nước tiểu ngọt như mật", ngày nay chính là bệnh tiểu đường hay đái tháo đường.

Dây thìa canh là loại dây leo 6-10m, nhựa mủ màu trắng. Thân có lóng dài 8-12 cm, đường kính 3mm, có lỗ bì thưa. Lá có phiến bầu dục, trứng ngược, dài 6-7cm, rộng 2,5-5cm, đầu nhọn, có mũi, gân phụ 4-6 cặp, rõ ở mặt dưới, nhăn lúc khô; cuống dài 5-8mm. Hoa nhỏ, màu vàng, xếp thành xim dạng tán ở nách lá, cao 8mm rộng 12-15mm; đài có lông mịn và rìa lông; tràng không lông ở mặt ngoài, tràng phụ là 5 răng. Quả đại dài 5,5 cm. rộng ở nửa dưới; hạt hẹp, lông mao dài 3cm.

Cây ra hoa vào tháng 7 và đậu quả vào tháng 8. Khi chín quả của cây này rụng xuống và tách đôi giống 2 chiếc thìa, nên dân gian gọi là cây Dây thìa canh hay cây muôi.

Cây Dây thìa canh (Gymnema sylvestre)

1.2. Thành phần hoá học của cây Dây thìa canh

Thành phần hoá học có hoạt tính sinh học chính của cây Dây thìa canh là hoạt chất GS4 (tên khoa học: Gymnema sylvestre kiềm hoá ở lần thứ 4) gồm tổ hợp nhiều acid gymnemic, một hoạt chất thuộc nhóm saponin triterpenoid. Ngoài ra, cây Dây thìa canh còn chứa các thành phần khác như flavone, anthraquinone, hentriacontane, pentatriacotane, α và β- chlorophylls, phytin, resins, d-quercitol, acid tartaric, acid formic, acid butyric, lupeol,... Dịch chiết cây cũng cho thấy có thành phần alcaloid.

Acid gymnemic - thành phần hoạt chất chính trong dây thìa canh

Ngoài ra, trong dây thìa canh còn chứa peptide gumarin. Khi ăn và nhai lá dây thìa canh tươi thì peptide này lấp đầy thụ thể lưỡi làm lưỡi không hấp thu được đường glucose.

2. Hành trình phát hiện ra cây Dây thìa canh

Nhà khoa học đóng góp lớn nhất trong hành trình tìm kiếm và phát hiện ra cây Dây thìa canh tại Việt Nam chính là PGS. TS Trần Văn Ơn - Nguyên trưởng bộ môn Thực vật Đại học Dược Hà Nội. Với hơn 25 kinh nghiệm nghiên cứu thực vật học Việt Nam và thế giới, PGS. TS Trần Văn Ơn đã đóng góp hơn 77 công trình nghiên cứu khoa học được công bố trên các sách và tạp chí uy tín trong và ngoài nước. 

PGS. TS Trần Văn Ơn - Nguyên trưởng bộ môn Thực vật Đại học Dược Hà Nội

Với niềm đam mê thảo dược Việt, mong muốn phát triển Việt Nam trở thành vườn thảo dược của thế giới, PGS. TS Trần Văn Ơn miệt mài tìm kiếm, nghiên cứu cỏ cây với hy vọng tìm ra phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh từ thảo dược thiên nhiên. Vào năm 2006, PGS. TS Trần Văn Ơn cùng cộng sự thực hiện đề tài khoa học "Sàng lọc các bài thuốc và dược liệu có tác dụng hạ đường huyết", mong muốn phát hiện ra loài thảo dược giúp hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Chỉ bằng vài hình vẽ và mô tả trong tài liệu cổ, PGS. TS Trần Văn Ơn quyết định đi tìm loại cây "gumar" đã được sử dụng ở Ấn Độ vào 2000 năm trước. Sau hơn 200 ngày đêm băng đèo vượt suối, mò kim đáy bể, cuối cùng PGS. TS Trần Văn ơn cũng đã phát hiện ra loài thảo dược quý này trên một nấm mồ vô danh tại vùng đất Quảng Trị. Mang về sàng lọc và nghiên cứu chuyên sâu, ông khẳng định rằng đây chính là loài thảo dược hạ đường huyết mà ông cùng cộng sự đang đi tìm. Việc phát hiện ra Dây thìa canh tại Việt Nam của PGS. TS Trần Văn Ơn đã đưa loài dược liệu quý này trở thành "bạn tốt" của người bệnh tiểu đường.

3. Tác dụng của cây Dây thìa canh

3.1. Tác dụng của cây Dây thìa canh với bệnh tiểu đường

Dây thìa canh đã được sử dụng trong nền Y học cổ truyền Ayurveda Ấn Độ từ hơn 2000 năm nay để chữa bệnh đái tháo đường. Đã có khoảng 70 nghiên cứu về dây thìa canh trên thế giới, bao gồm cả nghiên cứu trên động vật và con người. Các nghiên cứu cho thấy tác dụng hạ đường huyết của dây thìa canh. Qua nhiều nghiên cứu, PGS. TS Trần Văn Ơn khẳng định rằng dây thìa canh tại Việt Nam cũng cho tác dụng hạ đường huyết như dây thìa canh ở nhiều nước khác trên thế giới.

Hoạt chất chính mang đến tác dụng hạ đường huyết trong dây thìa canh chính là các acid gymnemic, với cơ chế tác dụng là tăng tiết và tăng hoạt tính insulin của tuyến tuỵ. Insulin là hormone làm ức chế chuyển hoá glycogen thành glucose và đi vào máu. Nếu như thiếu hụt insulin thì glycogen sẽ không ngừng chuyển hoá và đưa một lượng thừa thãi glucose vào máu, nhờ đó làm giảm lượng đường trong máu.

Acid gymnemic do có cấu trúc hoá học tương tự với glucose, nên sẽ xảy ra hiện tượng cạnh tranh thụ thể với glucose, làm cho ức chế hấp thu glucose ở ruột. Ngoài ra, khi vào cơ thể, các phân tử acid gymenmic trong dây thìa canh còn tăng cường hoạt tính của các men hấp thu và sử dụng đường, hỗ trợ hạ đường huyết.

Nghiên cứu trên động vật cho thấy tác dụng hạ đường huyết của dây thìa canh có những điểm tương đồng với insulin nhanh: đỉnh tác dụng hạ đường huyết tương đương ở 2h đầu tiên và duy trì đến 4h; mức độ hạ đường huyết tương đương ở thời điểm 2h và 4h. Dây thìa canh chỉ có tác dụng hạ đường huyết ở người tiểu đường mà không gây hạ đường huyết ở người bình thường.

3.2. Tác dụng khác của cây Dây thìa canh

Ngoài tác dụng chính là hỗ trợ hạ và ổn định đường huyết, dây thìa canh còn có nhiều tác dụng chữa bệnh khác vẫn các nhà khoa học vẫn đang thực hiện các nghiên cứu về loại thảo dược này

Tác dụng hạ mỡ máu

Acid gymenmic trong dây thìa canh còn có tác động lên việc chuyển hoá lipid, có khả năng bài tiết cholesterol ra khỏi cơ thể theo đường phân.

Nghiên cứu trên chuột với chế độ ăn nhiều chất béo cho thấy rằng chiết xuất dây thìa canh giúp duy trì cân nặng và ngăn ngừa sự tích tụ mỡ ở gan. Chiết xuất của lá dây thìa canh có khả năng điều trị bệnh béo phì tương đương với thuốc atorvastatin. Các nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ lá dây thìa canh có triển vọng rất tốt trong việc giảm cholesterol và là một loại thảo dược hiệu quả cho bệnh béo phì.

Tác dụng chống viêm

Các nghiên cứu cho thấy có mối liên quan giữa đường huyết cao và sự gia tăng các dấu hiệu viêm ở động vật và con người. Dây thìa canh có tác dụng giảm hấp thu đường trong ruột cũng giúp giảm viên do ăn quá nhiều đường. Tác dụng của dây thìa canh trong việc chống viêm nhờ vào thành phần tannin và saponin, là những hợp chất thực vật có lợi. Lá dây thia canh được xem là kích thích miễn dịch, chúng có thể hỗ trợ điều chỉnh hệ thống miễn dịch.

Tác dụng chống dị ứng

Các nhà khoa học đã chiết xuất lá dây thìa canh trong nhiều môi trường khác nhau trong vòng 21 ngày để nghiên cứu về khả năng chống dị ứng trên chuột bạch. Kết quả cho thấy nhóm được điều trị bằng chiết xuất dầu ether làm giảm sưng chân đáng kể.

Tác dụng kháng khuẩn

Nghiên cứu của Beverly C. David (Ấn Độ) và cộng sự cho thấy dây thìa canh có tác dụng kháng khuẩn. Hoạt tính kháng khuẩn của dây thìa canh và acid gymnemic cũng được nghiên cứu chống lại E. Coli và B. cereus.

4. Sản phẩm từ cây Dây thìa canh hỗ trợ ổn định đường huyết

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế vào năm 2021 cho thấy tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người trưởng thành ước tính là 7,1%, tương đương với khoảng 5 triệu người đang mắc bệnh tiểu đường. Theo các chuyên gia y tế, tiểu đường là bệnh mãn tính, không có thuốc chữa khỏi hoàn toàn. Điều quan trọng chính là duy trì được chỉ số đường huyết trong giới hạn an toàn.

Bệnh tiểu đường (hay còn có tên gọi khác là bệnh đái tháo đường)

Với mong muốn ứng dụng tác dụng của dây thìa canh đối với bệnh tiểu đường, PGS. TS Trần Văn Ơn và Công ty Cổ phần Dược Khoa đã nghiên cứu và sản xuất thành chế phẩm dưới dạng viên nang là Viên tiểu đường DK Betics. 

Lễ chuyển giao đề tài nghiên cứu khoa học về dây thìa canh của PGS. TS Trần Văn Ơn và đại diện Công ty Dược Khoa (DK Pharma)

5. Kết luận

Bài viết trên đã phần giúp quý đọc giả hiểu về cây dây thìa canh và tác dụng của cây thìa canh trong việc hỗ trợ hạ và ổn định đường huyết. Nếu còn bất cứ thắc mắc hoặc câu hỏi nào liên quan về thảo dược dây thìa canh cũng như bệnh tiểu đường, gọi ngay vào tổng đài chăm sóc sức khoẻ của Công ty Dược Khoa để được Dược sĩ chuyên môn hỗ trợ, giải đáp thắc mắc và tư vấn liệu trình phù hợp.

• Hotline: 0985 589 001
• Fanpage: https://www.facebook.com/tieuduongdkbetics.vn/
• Website: https://tieuduongdkbetics.vn/
• Email: tieuduongdkbetics@gmail.com

TƯ VẤN MIỄN PHÍ: 0985 589 001

(Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, bạn nên đến cơ sở y tế, hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn)